Jan Tacina – urodził się 25 października 1909 roku w Oldrzychowicach na Zaolziu. Szkołę średnią rozpoczął w 1922 roku w polskim gimnazjum w Cieszynie, a ukończył w seminarium nauczycielskim w Cieszynie Bobrku, w 1931 roku.

Dokumentację kultury tradycyjnej oraz zbieranie pieśni ludowych rozpoczął już w czasach młodzieńczych. Z tego bogatego zbioru cieszyńskich i zaolziańskich pieśni, przekazanych następnie Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, wiele znalazło się w tomie Pieśni ludowe z polskiego Śląska pod red. Jana Stanisława Bystronia (t. I, z. 1-2, Kraków 1927-1934). Dalsze części redagowali Józef Ligęza i Stefan Marian Stoiński, a pieśni zebrane przez Tacinę zostały zamieszczone w zbiorze Pieśni w tomach II i III.

Ponadto, jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, nagrał on 50 płyt (na wałkach woskowych) dla Archiwum Fonograficznego w Poznaniu. W 1938 roku przyjęto go na III rok Wydziału VI Śląskiego Konserwatorium Muzycznego w Katowicach. Został również pracownikiem Instytutu Śląskiego w Katowicach. Był także nauczycielem, najpierw w Ustroniu-Dobce, potem w Hołdunowie koło Katowic. Do wybuchu II wojny światowej zajmował się dodatkowo zbieraniem pieśni i tańców w powiecie katowickim. W 1940 r. został aresztowany przez gestapo i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, a następnie do Gusen, gdzie przebywał do końca 1941 r. Z tego okresu pochodzi ponad pięćset wierszy i pieśni obozowych, opracowanych w latach 70. wspólnie z Aleksandrem Kulisiewiczem.

Po powrocie z Austrii osiedlił się w Bielsku i rozpoczął pracę jako nauczyciel. Od 1947 roku gromadził pieśni na terenie beskidzkiej Trójwsi (Istebna, Koniaków, Jaworzynka), czego zwieńczeniem był zbiór około 1500 utworów. W 1950 roku dołączył do ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego, podczas której kolekcjonował oraz inwentaryzował pieśni i tańce ludowe z terenu Śląska Cieszyńskiego, Górnego i Opolskiego. Od 1950 do 1958 (lub 1961) pracował w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W latach 1949-1956 kształcił się na Wydziale Teorii Muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Studiował również pedagogikę na tamtejszym Wydziale Pedagogicznym, specjalizując się w wychowaniu muzycznym, które było kolejnym wielkim zamiłowaniem Taciny. Zaowocowało to stworzeniem przez niego nowej, unikatowej metody wychowania muzycznego w szkole podstawowej – metody całościowej. Do jej wprowadzenia wydał własnym sumptem podręcznik dla klas I-IV oraz podręcznik nauki gry na skrzypcach, a ponadto dwie prace teoretyczne z zakresu nauczania muzyki. Dowodził, że kształcenie muzyczne powinno być obowiązkowe w nauczaniu powszechnym. Muzyka bowiem – jak twierdził – odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju duchowym człowieka.

W 1967 roku rozpoczął pracę w dziale etnografii Muzeum Okręgowego w Bielsku-Białej, podczas której prowadził badania terenowe dotyczące folkloru muzycznego i słownego oraz dokumentował sylwetki instrumentalistów, śpiewaków i gawędziarzy, a także poetów ludowych z powiatu bielskiego (Śląsk Cieszyński i Żywiecczyzna). W sumie zebrał kilkanaście tysięcy zapisów tekstów, pieśni i tańców, zaś archiwum, które pozostawił po sobie w bielskim muzeum, liczy około dwóch tysięcy pozycji.

Był autorem wielu artykułów oraz materiałów naukowych z zakresu szeroko pojętej folklorystyki, publikowanych na łamach m.in. „Kalendarza Śląskiego”, „Kalendarza Beskidzkiego”, „Kalendarza Cieszyńskiego”, „Zarania Śląskiego”, zaolziańskiego „Zwrotu” czy też „Kwartalnika Opolskiego”. Spośród najważniejszych jego prac, które zostały wydane, należy wymienić te związane zarówno z folklorem muzycznym: Gronie nasze gronie. Pieśni ludowe znad źródeł Olzy (Katowice 1959), Pieśni ludowe Śląska Opolskiego (Katowice 1963), Śląskie tańce ludowe, t. I: Śląsk Cieszyński (Bielsko-Biała 1981), Śląskie tańce ludowe, t. III: Górny Śląsk, (Katowice 1987), Kolędy beskidzkie po kolędzie (Bielsko-Biała 1987), jak i te powiązane z metodologią nauczania muzyki: Nauka gry na skrzypcach lub mandolinie oparta na muzyce ludowej, cz. 1 (Bielsko-Biała 1965), Nauczanie muzyki na stopniu podstawowym według metody całościowej (Katowice 1973), Nauka melodii: nowy kierunek kształcenia muzycznego, Instytut Kształcenia (Katowice 1973).

Co więcej, Tacina często uczestniczył w licznych sesjach naukowych organizowanych podczas Tygodnia Kultury Beskidzkiej czy też przez cieszyńską Filię Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a także w zebraniach Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Katowicach. Był również inicjatorem budowy w Wiśle pomnika Jana Sztwiertni, zasłużonego dla miasta pedagoga i kompozytora.

Ponadto aktywnie działał jako członek Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego oraz Stowarzyszenia Acord, założonego w 1929 r. w Cieszynie. Został uhonorowany licznymi nagrodami i wyróżnieniami, m.in. Nagrodą im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” (1977), Śląską Nagrodą im. Juliusza Ligonia (1982), Nagrodą im. Karola Miarki (1983), które otrzymał za osiągnięcia z zakresu badania, archiwizowania oraz popularyzowania ludowej kultury muzycznej.

Po przejściu w 1976 roku na emeryturę zajął się opracowywaniem chorałów kościelnych na potrzeby parafii kościoła ewangelicko-augsburskiego, którego był wyznawcą. Zginął śmiercią tragiczną, w wypadku samochodowym, potrącony przez nieznanego kierowcę. Został pochowany na Nowym Cmentarzu Ewangelickim w Bielsku-Białej.

Publikacje książkowe:

Gronie nasze gronie. Pieśni ludowe znad źródeł Olzy, Katowice 1959
Śląskie pieśni ludowe, Czeski Cieszyn 1957
Pieśni ludowe Śląska Opolskiego, Katowice 1963
Nauka gry na skrzypcach lub mandolinie oparta na muzyce ludowej cz. 1, Bielsko-Biała 1965
Nauczanie muzyki na stopniu podstawowym według metody całościowej, Katowice 1973
Nauka melodii: nowy kierunek kształcenia muzycznego, Katowice 1973
Śląskie tańce ludowe t. I Śląsk Cieszyński, Bielsko-Biała 1981
Kolędy beskidzkie „Po kolędzie”, Bielsko-Biała 1987
Śląskie tańce ludowe t. III Górny Śląsk, Katowice 1987

Wybrane artykuły:

Ziemia cieszyńska. Życie ludu śląskiego w jego pieśni, „Zaranie Śląskie” 1937, z. 3
Zbierajcie pieśni ludowe!, „Młody krajoznawca”, 1938, nr 3
221 pieśni ludowych z Cieszyńskiego, [w:] Pieśni ludowe z polskiego Śląska tom II, Kraków 1938
94 pieśni ludowych, [w:] Pieśni ludowe z polskiego Śląska tom III a, Kraków 1938
Opisy choreograficzne tańców ludowych, „Zwrot”, Czeski Cieszyn 1951, nr 1
Akcja zbierania folkloru muzycznego w Polsce, „Zwrot”, Czeski Cieszyn 1951, nr 9
Cieszyńska pieśń ludowa. Skala dur-moll w melodiach cieszyńskich pieśni ludowych, „Kalendarz Zwrotu”, Czeski Cieszyn 1955
Beskidzkie gajdy, „Kalendarz Cieszyński”, Katowice 1956
Zbiór tańców ludowych Śląska Cieszyńskiego, „Kalendarz Zwrotu”, Czeski Cieszyn 1956
Teksty ludowe. Wybór pieśni, „Literatura Ludowa” 1957, nr 4
Tańce ludowe Śląska Cieszyńskiego, „Kalendarz Zwrotu”, Czeski Cieszyn 1958
Ze wspomnień o Londzinach, „Zaranie Śląskie” 1960, z. 1
Fabian Hajduk, „Zaranie Śląskie” 1960, z. 2
64 pieśni, [w:] Ligęza, Ryling, Pieśni ludowe z polskiego Śląska tom. III b, Katowice 1961
Antoni Niemczyk, twórca ludowy, „Kalendarz Beskidzki", Bielsko-Biała 1961
Dwa obrzędy weselne, „Kwartalnik Opolski”, Opole 1962
Po kolędzie. Zwyczaj ludowy, „Kalendarz Beskidzki", Bielsko-Biała 1962
W służbie pieśni (o Władysławie Koterbskim), „Kalendarz Beskidzki", Bielsko-Biała 1963
Dziesięć pieśni Józefa Sojki, „Kalendarz Beskidzki", Bielsko-Biała 1963
O metodzie „całości melodycznych” w wychowaniu muzycznym, „Śpiew w szkole”, 1963
Po dwu latach eksperymentu, „Śpiew w szkole”, 1963
Zapomniany taniec ludowy – wolny, „Kalendarz Beskidzki", Bielsko-Biała 1964
Baran, taniec ludowy, „Kalendarz Beskidzki", Bielsko-Biała 1964
Zbiory pieśni ludowych na Śląsku, „Kalendarz Śląski”, Ostrawa 1964
Żywiecki taniec ludowy – dwojak, „Kalendarz Beskidzki", Bielsko-Biała 1967
Jak się na wsi bawią „Głos Ziemi Cieszyńskiej”, 1967
Wspólnoty szałaśnicze w Beskidach, „Głos Ziemi Cieszyńskiej”, 1967
Hej grónicki, grónicki, „Kalendarz Beskidzki", Bielsko-Biała 1968
Po pastuszkach. Zapisał…, „Kalendarz Ewangelicki”, 1968
Ludowe instrumenty muzyczne, „Kalendarz Beskidzki”, Bielsko-Biała 1971
Z moich prac nad gromadzeniem materiałów folklorystycznych, „Wychowanie muzyczne w szkole”, 1971
Na 60-lecie Jana Brody, „Zwrot”, Czeski Cieszyn 1971
Jan Sztwiertnia, „Kalendarz Ewangelicki” 1972
Z prac i doświadczeń badacza tańców ludowych, Ludowość dawniej i dziś, Wrocław 1973
Tkactwo ludowe w Oldrzychowicach, „Kalendarz Śląski”, Ostrawa 1975
Ze wspomnień o moim zbieractwie, „Kwartalnik Opolski” 1976, nr 4
Niezwykły życiorys Rudolfa Gila, „Kalendarz Ewangelicki”, 1979
Pasjonat (o Janie Brodzie), „Kalendarz Ewangelicki”, 1981
Moja metoda całości melodycznych, „Wychowanie muzyczne w szkole” 1981
Kolędy beskidzkie, „Podbeskidzie”, Bielsko-Biała 1983
Pasterskie zabawy popisowe, „Kalendarz Beskidzki”, Bielsko-Biała 1988
Artysta malarz z Wieszcząt, „Kalendarz Beskidzki”, Bielsko-Biała 1988
Pieśniarz obozowy (o Aleksandrze Kulisiewiczu), „Kalendarz Beskidzki”, Bielsko-Biała 1990
Polskie pieśni obozowe z lat 1939-1945, „Kalendarz Beskidzki”, Bielsko-Biała 1990

Literatura i źródła:

Nowak-Wolna Krystyna: Biografie, [w:] „Kwartalnik Opolski” 2013, nr 4.
Podosek Marcin: Jan Tacina jako etnograf, pedagog i twórca muzyczny, praca magisterska pod kier. doc. R. Gabrysia, Uniwersytet Śląski w Cieszynie, 1994.
Tomiczek Mieczysław: Jan Tacina – śląski folklorysta muzyczny, [w:] „Podbeskidzie”, 1983, z. 1-2.
Turno Bernadetta: In memoriam. Jan Tacina (1909-1990), [w:] „Lud”, T. 75, 1992.
Witkowska Urszula: Beskidzcy laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga, Wojewódzki Ośrodek Kultury, Bielsko-Biała 2000.