Projekt „Archiwum  Jana Taciny – opracowanie, udostępnianie i popularyzacja” ma za zadanie zwiększyć dostępność nagrań muzyki tradycyjnej oraz rękopisów i maszynopisów, które znajdują się w Dziale Etnografii Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej. Niepublikowane, a zarazem rzetelnie opracowane materiały ujrzą „światło dzienne” i będą mogły służyć jako świadectwo minionego czasu.

Materiały zebrane przez Jana Tacinę, liczą kilkaset pozycji. Składają się na nie między innymi taśmy magnetofonowe, zdjęcia, rękopisy i opracowane, przygotowane do druku materiały oraz maszynopisy, a także prace magisterskie poświęcone jego działalności dydaktycznej.

Do najcenniejszych elementów w niniejszej kolekcji należą taśmy magnetofonowe (szpulowe), które nagrywane były w latach 1961-1979. Jest ich około 100. Najwcześniejsze nagrania pochodzą jeszcze z początku lat 60. (1961-62), kiedy to Jan Tacina nie był zatrudniony w Muzeum Okręgowym w Bielsku-Białej, a osobami dokumentującymi byli pracownicy Muzeum oraz studenci odbywający praktyki muzealne. Znajdziemy tam między innymi nagrania rejestrowane przez Antoniego Kroha, który na trzecim roku studiów odbywał praktykę. Pierwsze dokumentacje z badań terenowych wykonane przez samego Jana Tacinę pochodzą z roku 1968.

Wszystkie nagrania zostały zarejestrowane na magnetofonach Tonette oraz ZK-120. W większości jakość owego materiału można określić jako dobrą, niemniej stan techniczny niektórych taśm oraz jakość dokumentacji pozostawiają wiele do życzenia. Z uwagi na zawodność używanego w tamtym czasie sprzętu i licznych jego awarii, część taśm jest bardzo słabo nagrana, a sygnał jest nieczytelny. Często też z tego powodu nie zapełniano taśm do końca bądź niektóre z nich urywają się w pewnym momencie. W dopiskach autora, redagowanych podczas opracowywania zgromadzonego wcześniej materiału, można więc natknąć się na uwagi typu: „Część ścieżki nie nagrana z przyczyn technicznych” czy też: „Z powodu awarii magnetofonu nie nagrano taśmy do końca”.

Zdecydowana większość zbiorów pochodzi z pogranicza śląsko-małopolskiego (ówczesny powiat bielski), do którego w tamtym czasie należały wsie zarówno ze Śląska Cieszyńskiego jak i z Żywiecczyzny. Spośród miejscowości, z których pochodziły osoby zarejestrowane na taśmach, a także w których autor  przeprowadzał badania terenowe, należałoby wymienić Bestwinę, Bestwinkę, Szczyrk (Salmopol, Malinów), Biery, Bierną, Bystrą Śląską, Zabrzeg, Jaworze, Rudzicę, Kozy, Godziszkę, Mazańcowice, Kiczyce, Buczkowice. Wśród zgromadzonego materiału najwięcej jest pieśni i przyśpiewek związanych z obrzędem wesela (wywodzinowych, oczepinowych), ponadto pieśni dożynkowych, miłosnych, powszechnych, bożonarodzeniowych oraz noworocznych życzeń. Odnaleźć można również kołysanki, przyśpiewki dziecięce, pasterskie czy żołnierskie. W znakomitej większości są to nagrania solowe, rzadziej zdarzają się pieśni wykonywane przez kilka osób. Pojawiają się też nagrania choreograficzne i wywiady poświęcone lokalnym tańcom.

Znaczną część kolekcji zajmują rejestracje gawęd i opowiadań oraz poezji ludowej – między innymi znakomitego gawędziarza urodzonego w Biernej – Władysława Worka – czy też Anieli Bolkowej z Kiczyc, które, bardzo dobrze udokumentowane, prezentują ich  twórczość, a także sylwetki artystyczne. Na nagraniach znaleźć można ponadto wywiady na temat obrzędów dorocznych, jak również zwyczajów rodzinnych na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie, występy zespołów regionalnych zarejestrowanych podczas pierwszych edycji  Tygodnia Kultury Beskidzkiej oraz Przeglądu Grup Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody”, rejestracje z konkursu gawędziarzy, pieśniarzy i instrumentalistów. Co więcej, na taśmach znajdują się audycje nagrywane dla Polskiego Radia, jak również wspomnienia duchownego kościoła ewangelicko-augsburskiego, ks. Jana Lasoty z Jaworza, reminiscencje informatorów z lat okupacyjnych, sceny szopki kukiełkowej Józefa i Anny Hulków z Łękawicy.

Wszystkie wywiady oraz nagrania pieśni i gawęd są dodatkowo przez autora przepisane i opracowane w kilkudziesięciu zeszytach (ok. 45), a te z kolei są skrupulatnie podpisane i ponumerowane. Jan Tacina własnoręcznie przepisywał każdy zarejestrowany tekst. Odręczne notatki redagował w sposób sumienny i wyczerpujący, zaznaczając czas i miejsce nagrania. Wśród nich doszukamy się tekstów pieśni i przyśpiewek, nut, całych opowiadań, gawęd, a także rozmów z informatorami oraz zapisów występów scenicznych zespołów folklorystycznych. Dodatkowo z odręcznych notatek autor sporządził maszynopisy, które stanowią opracowane i przygotowane materiały, gotowe do wydania ich drukiem. Zawierają one również programy artystyczne i scenariusze widowisk dla zespołów folklorystycznych, wywiady na temat obrzędowości dorocznej czy też liczne formy prozatorskie.

W zbiorach tych można ponadto odnaleźć fotografie, które przedstawiają między innymi znanego twórcę ludowego z Istebnej – Jana Kawuloka – oraz jego córkę Zuzannę, grających na instrumentach pasterskich, a także instrumenty ludowe wykonane przez Kawuloka. Co więcej, w zbiorach znajdują się slajdy z lat osiemdziesiątych przedstawiające Dziady Noworoczne i „Żywieckiego Gody”.

Jan Tacina pozostawił po sobie zbiory zawierające kilkaset pozycji. Bernadetta Turno, dyrektorka Muzeum Okręgowego w Bielsku-Białej, w artykule poświęconym owemu badaczowi stwierdziła: „[…] byłoby wielką stratą, gdyby dorobek ten nie został upowszechniony”. Odpowiedzią na to jest właśnie realizacja niniejszego projektu.

Prezentowane na stronie materiały są własnością Działu Etnografii Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej.